هفته

در آیین یهود، شنبه Shabbat  است که آیین مسیح پس از اقتباس این واژه آن را به Sabbath  تغییر داده است. در ادیان سه‌گانه ابراهیمی، و به لحاظ زبان اصلی آن‌ها، روز شنبه به عنوان روز هفته در نظر گرفته می‌شود (عبری در یهودیت، لاتین کلیسایی – منظور زبان لاتینی است که در متون و علوم کلیسایی به کار می‌رفت – و عربی در اسلام). آنان ۷ روز هفته را منتسب به ۷ سیاره باستانی می‌دانند که عبارتند از: خورشید، ماه، مریخ، عطارد، بهرام، ناهید و کیوان. و بر اساس همین اصل است که اولین روز هفته یک‌شنبه است.  Sunday برگرفته از نام سیاره Sun.

در زبان‌های اسلاو و اروپای شرقی، شنبه روز ششم هفته است؛ گرچه با معرفی چهارشنبه به عنوان روز میانی هفته، تلویحاً شنبه روز هفتم محسوب می‌شود. در قرون ۲۰ میلادی بسیاری از اروپاییان، شنبه را روز ششم ( یکی مانده به آخر) و یک‌شنبه را روز هفتم می‌دانند. این مساله اخیراً در هم‌اندیشی کار محور اروپایی توسط ISO 8601  که مورد استفاده تجّار، خطوط هواپیمایی و… می‌باشد به رسمیت شناخته شد. در کشورهایی که تحت نفوذ مذاهب یهود و اسلام هستند، شنبه یا جمعه به عنوان روز تعطیل هفته تلقی می‌شود.

 یکشنبه:

اولین روز هفته که توسط بسیاری از مسیحیان، روز عبادت و استراحت در نظر گرفته شده (مترادف: روز خدا، حضرت مسیح و خورشید ) در تقویم عبری اولین روز هفته محسوب می‌شود. در بسیاری از آیین‌های مسیحیت که به تبعیت از یهودیان به روز مقدس (یا همان Sabbath) معتقدند، نیر بدین گونه بود. تقویم گریگوری (میلادی) هر ۴۰۰ سال یک بار تکرار می‌شود؛ اما هیچ‌گاه آغاز هیچ  قرنی در روز یکشنبه نبوده؛ سال نو یهودی هیچگاه به یک‌شنبه نمی‌افتد. و اگر ماهی با یک‌شنبه شروع شود، جمعه‌ای به تاریخ سیزدهم در آن ماه وجود نخواهد داشت.واقعیت این است که در بسیاری از زبان‌ها، شاید به ظاهر شاهد تفاوت آیین و مناسک در روزهای مختلف هفته باشیم، اما آن‌ها اکثراً در شمارش روزهای هفته و این که یک‌شنبه را اولین روز می‌دانند (حتی به طور تلویحی)  اتفاق نظر دارند. حتی در زبان عربی یک‌شنبه (احد = یک) روز اول است. در بسیاری از کشورهای عربی روزهای تعطیل آخر هفته پنج‌شنبه و جمعه هستند و لذا شنبه (= سبت به زبان عربی ) اولین روز کاری هفته است.

مسیحیان از دیرباز همواره بر سر این موضوع که شنبه روز Sabbath باشد یا یک‌شنبه، اختلاف نظر داشته‌اند. و این امر اصلاً از تفاوت میان یهودیان که بی‌چون و چرا شنبه را روز مقدس خود و مسلمانان جمعه را روز مقدس خود می‌شمرند، نشأت نمی‌گیرد. اولین گواه وجود اختلاف روز مقدس در میان یهودیان و مسلمانان در متون مذهبی آن دو دیده می‌شود. مسیحیان اولیه نه تنها در نوع خوراک و پوشاک و نحوه آن؛ بلکه در مقدس شمردن شنبه یا یک‌شنبه نیز با یهودیان اختلاف پیدا کردند. «جان حواری» از یک‌شنبه به عنوان (روزخدا) یاد می‌کند. بعضی از یهودی – مسیحی‌ها هم شنبه را روز مقدس می‌دانستند. اما تا اواسط قرن دوم، تعداد مسیحیانی که یک‌شنبه را روز مقدس بر می‌شمردند، رو به فزونی می‌گذارد. گرچه عده قلیلی نیز بودند که همان شنبه را روز مقدس می‌دانستند. این گروه تشویق می‌شدند اما تقبیحی در کار نبود.
در ۷ مارس ۳۲۱م. کنستانتین اول در نامه‌ای یک‌شنبه را روز آسودن اعلام می‌کند‌.

گرچه بعضی از مسیحیان برای تقدس یک‌شنبه به چنین متونی استناد می‌کردند، اما درحقیقت این تغییر روز برای عبادت خدای خورشید بود. گفتنی است این قانون در واقع بخشی از قوانین مدنی رم بود و نه قانون خود کلیسا.
امروزه بسیاری از مسیحیان یک‌شنبه را روز مقدس، روز استراحت و روز حضور در کلیسا می‌دانند و فرقه‌هایی که شنبه را Sabbath می‌شمرند، مومن محسوب نمی‌شوند. به خصوص پروتستان‌ها که معتقدند در روز یک‌شنبه به شدت می‌بایستی از کار کردن، یا حتی اعمالی که انجام آن‌ها منوط به حضور شخص دیگری است، مانند خرید کالا یا خدماتی همچون رانندگی (حتی استفاده از وسائط نقلیه عمومی)، باغبانی، شستشوی ماشین و …. اجتناب کنند. کسانی که در مشاغلی همچون پزشکی مشغول انجام وظیفه بودند و نیز سربازانی که در مناطق جنگی به سر می‌بردند، از اجرای قوانین روز یک‌شنبه معاف بودند.

دوشنبه:

در بسیاری از فرهنگ‌ها دوشنبه اولین روز هفته محسوب می‌شود؛ مانند بسیاری از کشورهای اروپایی، قسمت‌هایی از آفریقا، آمریکای جنوبی و استرالیا. از آن‌جا که تقویم میلادی در اواسط قرن ۲۰ به کشورهای آسیایی معرفی شد، در بسیاری از زبان‌ها دوشنبه به روز آغازین هفته شهرت دارد. Iso 8601 هم دوشنبه را اولین روز هفته معرفی می‌کند.

اما بر اساس گاه‌شمار یهودی - مسیحی، دوشنبه روز دوم هفته است و در واقع یکشنبه آغازگر هفته است و این همان قالب استاندارد کانادا و ایالات متحده است. در زبان‌های عربی، ارمنی،گرجی، یونانی، عبری، فارسی، پرتغالی و سوری و در میان فرقه «کویکر»ها دوشنبه به معنای روز دوم است.

بقیش مهم نیست جمعه

در علم ستاره شناسی، جمعه مرتبط با سیاره ونوس یا همان ستاره ناهید است و این یعنی پیوستگی و انطباق جمعه با: عشق، صلح، آسایش، شدت و قوت احساسات و عواطف و نیز ابطال رویاها.  جمعه همچنین با صور فلکی میزان و ثور در ارتباط است.

در بعضی از فرهنگ‌ها، جمعه روز بدیمنی است؛ به خصوص اگر تاریخ ماه در آن جمعه، سیزدهم باشد. این امر به ویژه در امور دریایی بیشتر فاحش است. و اصولاً دریانوردان از این که سفر خود را در روز جمعه آغاز کنند، بیمناکند. گفته می‌شود یک کشتی سلطنتی که HMS Friday نام داشت، در روز جمعه در ساحل پهلو گرفت، روز جمعه به آب انداخته شد و اتفاقاً توسط فردی به نام ” Capitan Friday ” هدایت می‌شد، هرگز به خشکی بازنگشت.

Sabbath (روز مقدس ) یهود، از هنگامه غروب آفتاب جمعه آغاز می‌شود و تا شبانگاه روز شنبه ادامه می‌یابد.
در آیین مسیحیت “جمعه خوب” (Good Friday )، جمعه قبل از عید پاک است که در آن از به صلیب کشیده شدن مسیح یاد می‌شود.
کاتولیک‌ها به طور سنتی خوردن گوشت (البته به جز ماهی) را در روز جمعه حرام می‌دانستند و امروزه هم برخی از کاتولیک‌های سنت گرا، هر جمعه به صورت داوطلبانه به امر پرهیز از خوردن گوشت مبادرت می‌ورزند.

در اسلام، جمعه روز عبادت همگانی در مساجد است. در بعضی از کشورهای اسلامی هفته با یک‌شنبه آغاز می شود و در روز شنبه به پایان می‌رسد. در بعضی دیگر مانند عراق، عربستان و ایران، شنبه روز آغازین و جمعه روز پایانی هفته است. حتی در باور «بهایی»ها هم جمعه روز استراحت و آرامش است.